W ramach projektu Stan odżywienia i błędy dietetyczne mieszkańców Krakowa zajęliśmy się między innymi określeniem stanu świadomości żywieniowej mieszkańców Krakowa w wieku 65+. 

Prawidłowe odżywianie się jest niezmiernie istotne i to nie tylko ze względu na właściwy metabolizm, lecz również na interakcje, jakie występują między lekami a pożywieniem. Jest to szczególnie ważne u osób powyżej 65. roku życia przyjmujących leki stosunkowo często. Duże znaczenie odgrywa zatem weryfikacja świadomości żywieniowej osób w wieku 65+. Czy ich poglądy na temat zdrowego/właściwego odżywiania się są prawidłowe, czy też zupełnie odmienne od aktualnego stanu wiedzy?

Stereotypy żywieniowe wygłaszane wielokrotnie nie tylko przez osoby w wieku 65+, ale również i przez młodzież i młodych dorosłych są wynikiem m.in. długoletniego przyzwyczajenia do spożywania tego samego rodzaju potraw i produktów, sposobu ich przygotowania. W następstwie może prowadzić to do wielu problemów, w tym do niedożywienia białkowo-kalorycznego i białkowego, czy niedoborów mineralno-witaminowych (Humańska i Kędziora-Kornatowska, 2009). Konsekwencją są zmiany patofizjologiczne, jak np. zmniejszenie beztłuszczowej masy ciała (Carlsson i in., 2009), zmniejszenie masy mineralnej kości (Babiarczyk i Turbiarz, 2012), zmiany endokrynologiczne i neurologiczne (Chernoff, 1994), czy zaburzenia układu pokarmowego (Bień, 1995).

Badaniami w tym względzie dietetyk objął 41 mieszkańców Krakowa, w tym 17 kobiet i 24 mężczyzn o różnym wykształceniu (ryc. 1). Osoby badane odpowiadały na 19 pytań o różnym stopniu trudności, za które można było uzyskać 25 punktów. Pytania zadawane przez dietetyka dotyczyły między innymi odczucia badanych na temat jakości ich sposobu odżywiania się, właściwej ilości spożywanych posiłków, grup produktów, jakie winny dominować w codziennej diecie, rodzaju tłuszczów używanych do smażenia, dopuszczalnej ilości soli kuchennej dodatkowo dodawanej do potraw. Odpowiedzi badanych, zgodnie z ich wskazaniami, uwzględniały ich aktualny stan zdrowia, bądź też odnosiły się do osób zdrowych. Określenie stopnia świadomości żywieniowej oparto na skali:

• 0 – 25% prawidłowych odpowiedzi – Brak świadomości żywieniowej
• 26 – 50% prawidłowych odpowiedzi – Niska świadomość żywieniowa
• 51 – 75% prawidłowych odpowiedzi – Średnia świadomość żywieniowa
• powyżej 76% prawidłowych odpowiedzi – Dobra świadomość żywieniowa

Ryc. 1. Wykształcenie osób biorących udział w badaniu

Odpowiedzi osób badanych wskazały na słabą znajomość zasad prawidłowego odżywienia się (ryc. 2). U siedmiu osób (17%) określono brak świadomości żywieniowej, u 20 osób (49%) – niską świadomość żywieniową, u 10 osób (24%) – średnią świadomość żywieniową, a u 4 (10%) – dużą świadomość żywieniową.

Ryc. 2. Stan świadomości żywieniowej osób w wieku 65+

Tak niski odsetek osób ze średnią i dużą świadomością żywieniową poddaje w wątpliwość właściwy sposób odżywiania się osób starszych, co bezpośrednio przekłada się bardzo często na ich stan zdrowia.

Literatura:

1. Babiarczyk B., Turbiarz A., Body Mass Index in elderly people – do the reference ranges matter, Prog. Health Sci., 2012, 2(1), 58-67.
2. Bień B., Niedożywienie – swoiste niedobory w starości, Gerontologia Polska, 1995, 3, 35-42.
3. Carlsson M., Gustafson Y., Eriksson S., Håglin L., Body composition in Swedish old people aged 65-99 years, living in residential care facilities, Archives of Gerontology and Geriatrics, 2009, 49(1), 98-107.
4. Chernoff R., Thirst and fluid requirements, Nutrition Reviews, 1994, 52(2), 3-5.
5. Humańska M.A., Kędziora-Kornatowska K., Wpływ miejsca zamieszkania osób w podeszłym wieku na stan odżywiania się, Gerontologia Polska, 2009, 17(3), 126-128.